🚆 ટ્રેનનું ઓનલાઇન ટિકિટ બુકિંગ – વિગતવાર માર્ગદર્શિકા (ગુજરાતી)
1. ઓનલાઈન ટિકિટ બુક કરવા માટે જરૂરી વસ્તુઓ:
- માન્ય આધાર કાર્ડ અથવા અન્ય ઓળખપત્ર
- મોબાઈલ નંબર
- ઈમેઈલ આઈડી (જરૂર પડે તો)
- ડેબિટ/ક્રેડિટ કાર્ડ અથવા નેટ બેંકિંગ
- IRCTC વેબસાઈટ અથવા મોબાઇલ એપ
2. IRCTC પર રજીસ્ટ્રેશન કેવી રીતે કરવું:
- www.irctc.co.in પર જાઓ
- “Register” પર ક્લિક કરો
- તમારી વિગતો (નામ, મોબાઈલ નંબર, ઈમેઈલ, યુઝરનેમ વગેરે) ભરો
- ઓટીપી વેરિફિકેશન કરો અને ખાતું સેટ કરો
3. ટિકિટ કેવી રીતે બુક કરવી:
- IRCTC પર લોગિન કરો
- “From” અને “To” સ્ટેશન નાખો
- તારીખ પસંદ કરો
- શોધ પર ક્લિક કરો
- ટ્રેન પસંદ કરો અને “Book Now” પર ક્લિક કરો
- મુસાફરોની વિગતો ભરો (નામ, ઉંમર, લિંગ, આધાર નં. જરૂર હોય તો)
- પેમેન્ટ કરો (UPI, કાર્ડ, નેટબેંકિંગ વગેરે દ્વારા)
- ટિકિટ બુક થયા પછી તમને SMS અને ઈમેઈલમાં કન્ફર્મેશન આવશે
4. ટ્રેન ટિકિટના પ્રકાર:
- SL (સ્લીપર)
- 3AC (થ્રી એસી)
- 2AC (ટુ એસી)
- 1AC (વન એસી)
- General (સામાન્ય)
5. કન્ફર્મ, WL, RAC નો અર્થ:
- CNF (Confirmed): બેઠક ફિક્સ છે
- RAC (Reservation Against Cancellation): બેઠી મળશે પણ બેડ નહીં મળે
- WL (Waiting List): ટિકિટ ઉપલબ્ધ નથી, રાહ જોવી પડશે
6. અન્ય ઉપયોગી માહિતી:
- ટિકિટ રદ પણ ઓનલાઇન થઈ શકે છે
- TATKAL ટિકિટ એક દિવસ પહેલા બપોરે બુક કરી શકાય
- Mobile App: IRCTC Rail Connect
🚉 વધુ વિગતો: ટ્રેનનું ઓનલાઈન ટિકિટ બુકિંગ (IRCTC)
7. TATKAL ટિકિટ બુકિંગ શું છે?
- Tatkal ટિકિટ ઇમરજન્સી મુસાફરી માટે હોય છે.
- AC ક્લાસ માટે બુકિંગ સમય: સવારે 10:00 વાગ્યે
- Sleeper ક્લાસ માટે: 11:00 વાગ્યે
- ફક્ત એક દિવસ પહેલાં જ બુક કરી શકાય છે.
- Tatkal ટિકિટનો રિફંડ મળે નહીં જો ટિકિટ કન્ફર્મ થઈ હોય.
8. IRCTC વેબસાઈટ/એપનાં ફીચર્સ:
- Live Train Status જોવો
- PNR Status ચેક કરો
- Train Schedule મેળવો
- Meal Booking (ભોજન માટે ઑર્ડર)
- Train Between Stations શોધો
9. e-Ticket અને i-Ticket નો તફાવત:
| પ્રકાર | e-Ticket | i-Ticket |
|---|
| ટિકિટ પ્રાપ્ત થવાની રીત | ઇમેઇલ દ્વારા મળતી | ઘરે કુરિયર થતી |
| મુદ્રણ જરૂરી છે? | નહીં, મોબાઈલ sufficient | હા, પ્રિન્ટ આવશ્યક |
| રદ કરવાનું સમય | ટ્રેન છોડવાથી 4 કલાક પહેલાં | ટ્રેન પહેલા દિવસ સુધી |
| Tatkal માટે ઉપલબ્ધ? | હા | નહીં |
10. IRCTC પર એકાઉન્ટમાં શું જોઈ શકાય?
- બુક કરેલી ટિકિટનો ઈતિહાસ
- રિફંડ સ્ટેટસ
- વેઈટિંગ લિસ્ટ અપડેટ
- ફેવરિટ ટ્રેનો ઉમેરવી
- ભવિષ્યની ટ્રિપ્સ માટે પ્લાનિંગ
11. મુસાફરીના નિયમો (કોરોના પછી):
- માસ્ક ફરજિયાત થઈ શકે
- આરોગ્ય સંબંધિત નિયમો સ્ટેશન પર ચેક
- આરોગ્ય કોડ / Aarogya Setu એપ ફરજીયાત હોઈ શકે છે
- Social distancing માટે કેટલીક બેઠક ખાલી રાખી શકે
12. ટિકિટ રદ કરવાની રીત (Online Cancel):
- IRCTC વેબસાઈટ પર લોગિન કરો
- “Booked Ticket History” માં જાઓ
- ટિકિટ પસંદ કરો
- “Cancel Ticket” પર ક્લિક કરો
- રિફંડ વિગતો ચકાસો
- તમારું પેમેન્ટ મીડિયા મુજબ રિફંડ મળશે
13. PNR શું છે? અને કેમ જરૂરી છે?
- PNR (Passenger Name Record) 10 અંકનો નંબર હોય છે
- દરેક બુક ટિકિટ સાથે મળતો છે
- એના પરથી તમારી ટિકિટ કન્ફર્મ છે કે નહીં એ જાણી શકાય છે
- Live PNR Status ચેક કરી શકાય છે IRCTC અથવા NTES એપ પર
14. ઓફિશિયલ એપ્સ અને સાઇટ્સ:
- IRCTC Rail Connect App (Android/iOS માટે)
- NTES (National Train Enquiry System) App
- વેબસાઇટ: www.irctc.co.in
🚄 ટ્રેન ઓનલાઇન ટિકિટ – વધુ ઉપયોગી માહિતી (ગુજરાતી)
15. સિનિયર સિટીઝન અને લેડીઝ માટે વિશેષ સુવિધાઓ:
👵 વૃદ્ધ નાગરિકો માટે:
- પુરુષ: 60 વર્ષ કે વધુ – 40% ડિસ્કાઉન્ટ
- સ્ત્રીઓ: 58 વર્ષ કે વધુ – 50% ડિસ્કાઉન્ટ
- ઓનલાઈન ટિકિટ બુક કરતી વખતે “Senior Citizen Concession” પસંદ કરવું
- ઓળખપત્ર (આધાર/પાન કાર્ડ) લેવું ફરજિયાત
👩 મહિલાઓ માટે:
- કેટલીક ટ્રેનોમાં લેડીઝ કોટા હોય છે
- IRCTC પર ટિકિટ બુક કરતી વખતે “Ladies Quota” પસંદ કરી શકાય છે
16. વિશિષ્ટ કોટા (Quota) વિશે જાણકારી:
- GN (General Quota) – સામાન્ય મુસાફરો માટે
- TQ (Tatkal Quota) – ઇમરજન્સી મુસાફરી માટે
- LD (Ladies Quota) – મહિલાઓ માટે ખાસ
- SS (Lower Berth/Sr. Citizen Quota) – વૃદ્ધ નાગરિકો માટે નીચેની બર્થ
- HP (Physically Handicapped Quota) – દિવ્યાંગો માટે
17. IRCTC વોલેટ શું છે?
- પેમેન્ટ ઝડપી કરવા માટે પોતાનું IRCTC Wallet બનાવાઈ શકે
- એકવાર પૈસા ઉમેર્યા પછી, ટિકિટ બુક કરતી વખતે ડ્રેક્ટ ડિબિટ થાય છે
- ખાસ કરીને Tatkal ટિકિટ બુક કરતી વખતે ટાઈમ બચાવે
18. બાલકો માટે ટિકિટ નિયમો:
- 0–4 વર્ષ સુધીના બાળકો માટે ટિકિટ લેવી ફરજિયાત નથી (જગ્યા નહી મળે)
- 5 થી 11 વર્ષ વચ્ચે: જો બેઠક જોઈએ તો અધુરી ટિકિટ લેવાય
- 12 વર્ષ કે વધુ: સંપૂર્ણ ટિકિટ જરૂરી
19. Train Chart કેવી રીતે બને છે?
- મુસાફરોની બેઠક ફાળવણી માટે Chart Preparation ટ્રેન નીજાનેથી 4 કલાક પહેલા બને છે
- તમે “Chart Prepared” પછી પણ બાકી બેઠકો જોઈ શકો છો IRCTC પર
- “Second Chart” પણ ટ્રેન છૂટી ત્યાર પછી થાય છે
20. મુખ્ય કસ્ટમર કેર / હેલ્પલાઇન નંબર:
| સેવા | નંબર |
|---|
| રેલવે ઈન્ક્વાયરી | 139 |
| IRCTC હેલ્પલાઇન | 0755-6610661 / 0755-4090600 |
| SMS સેવા માટે | 139 પર PNR મોકલો |
21. IRCTC ટિકિટ બુક કરતી વખતે ટિપ્સ:
- લાંબી લાઈનમાં ન અટકાવા Tatkal માટે 10 મિનિટ પહેલા લોગિન થજો
- પેમેન્ટ માટે Google Pay/Paytm જેવી UPI સેવાઓ ઝડપથી કામ કરે
- Firefox અથવા Chrome બ્રાઉઝર ઝડપી જવાબ આપે છે
- મુસાફરોની વિગતો તમે “Master List” માં સાચવી શકો છો – જરૂરિયાત સમયે માત્ર પસંદ કરો
🚆 એડવાન્સ માહિતી – ટ્રેન ટિકિટ બુકિંગ (ગુજરાતી)
22. ટ્રેનમાં ભોજન – Online Meal Booking:
- IRCTC PARTNER સેવાઓ જેમ કે RailRestro, TravelKhana, વગેરે દ્વારા ભોજન ઑર્ડર કરી શકાય છે.
- તમારું PNR નંબર નાખી શકો છો અને પસંદ કરેલી ટ્રેનમાં મળતા સ્ટેશન પર તમારું ભોજન ડિલિવર થશે.
- ઓનલાઇન પેમેન્ટ અથવા ડિલિવરી સમયે પેમેન્ટ (COD) પણ ઉપલબ્ધ છે.
23. વેઇટિંગ લિસ્ટ ટિકિટ – શું કરવું?
- WL ટિકિટ એટલે કે सीट મળવાનું સંભવ નથી પણ રાહ જોવાય છે.
- જો ટિકિટ CNF ન થાય તો મુસાફરી માટે માન્ય નહીં ગણાય.
- તમારું WL ટિકિટ IRCTC પર “My Bookings” માં જઈને ચેક કરી શકો છો.
- WL ટિકિટ રદ કરવા પર આંશિક રિફંડ મળે છે.
24. RLWL અને GNWL નો અર્થ શું છે?
| શૉર્ટફોર્મ | અર્થ | ઉપયોગ |
|---|
| GNWL | General Wait List | મુખ્ય સ્ટેશનો માટેની રાહત |
| RLWL | Remote Location WL | નાના સ્ટેશનો માટે, ઓછી શક્યતા CNF થવાની |
| PQWL | Pooled Quota WL | અલગ-અલગ સ્થળોથી જોડાયેલી ટ્રિપ માટે |
| TQWL | Tatkal Wait List | Tatkal માં બુક કરેલી ટિકિટ માટે રાહ જોવાય |
25. IRCTC Loyalty Program – ‘IRCTC iMudra’ અને Reward Points
- તમે IRCTC iMudra રિજિસ્ટર કરી ડેબિટ કાર્ડ મેળવી શકો છો
- ટિકિટ બુકિંગ માટે રૂપિયા ઉમેરો અને રીવોર્ડ પોઇન્ટ મેળવો
- Reward Points redeem કરીને ભવિષ્યમાં ડિસ્કાઉન્ટ મેળવી શકો છો
26. રિફંડ નીતિ (Refund Rules):
| રદ સમય | રિફંડ |
|---|
| 48 કલાક પહેલા | સંપૂર્ણ રિફંડ (કટોકટી બાદ) |
| 12-48 કલાક | ટિકિટ ક્લાસ પ્રમાણે રિફંડ |
| 4-12 કલાક | થોડી રકમ કપાઈ શકે |
| 4 કલાકથી ઓછી | કોઇ રિફંડ નહીં (CNF ટિકિટ) |
Tatkal CNF ટિકિટ ક્યારેય રદ કરી શકાતી નથી અને રિફંડ મળતું નથી.
27. IRCTC Train Travel Insurance:
- ટિકિટ બુક કરતી વખતે ₹0.49 થી ₹1.00 નો એક ઓપ્શન આવે છે “Travel Insurance”
- અકસ્માત / મૃત્યુ / ઈજાની સ્થિતિમાં વીમા રકમ આપવામા આવે છે
- તમારું બિમો પૉલિસી ડોક્યુમેન્ટ IRCTC ઈમેઈલ પર મોકલશે
28. ટ્રેન ટિકિટ કેન્સલ થયા પછી રિફંડ કેટલાય દિવસમાં આવે છે?
- સામાન્ય રીતે 3 થી 7 કામકાજી દિવસોમાં
- UPI/Wallets માટે ઝડપી થાય છે (~2 દિવસ)
- કાર્ડ અને નેટબેંકિંગ થકી થોડી વાર લાગી શકે
29. E-Ticket Print ફરજિયાત છે?
- નહીં. તમે મોબાઈલમાં SMS અથવા IRCTC App માં “My Bookings” બતાવી શકો છો
- ઓળખપત્ર સાથે બસ મોબાઈલ બતાવવો જરૂરી છે
30. ટ્રેન ટ્રાવેલ માટે માન્ય ઓળખપત્રો:
- આધાર કાર્ડ
- પાન કાર્ડ
- ડ્રાઈવિંગ લાઇસન્સ
- પાસપોર્ટ
- પેન્શન બુક
- સ્ટુડન્ટ ID (સરકારી માન્યતા ધરાવતી)
