રાષ્ટ્રીય બચત પ્રમાણપત્ર – NSC (National Savings Certificate)

અહીં NSC (રાષ્ટ્રીય બચત પ્રમાણપત્ર) વિશેની વિગતવાર માહિતી ગુજરાતી ભાષામાં આપવામાં આવી છે:

🇮🇳 રાષ્ટ્રીય બચત પ્રમાણપત્ર (NSC) શું છે?

રાષ્ટ્રીય બચત પ્રમાણપત્ર (National Savings Certificate – NSC) એ ભારત સરકાર દ્વારા રજૂ કરેલી એક લાંબા ગાળાની બચત યોજનાનો હિસ્સો છે. તેને મુખ્યત્વે ટેક્સ બચત અને સુરક્ષિત રોકાણ માટે પસંદ કરવામાં આવે છે.

📌 મુખ્ય વિશેષતાઓ:

રોકાણની અવધિ (Lock-in Period):

હાલની યોજના મુજબ 5 વર્ષ માટે રોકાણ કરવું પડે છે.

બ્યાજ દર (Interest Rate):

હાલ (એપ્રિલ 2025 મુજબ) વ્યાજ દર છે 7.7% વાર્ષિક (વાર્ષિક સંયુક્ત).
દર ત્રણ મહિને આ દર સરકાર દ્વારા સુધારવામાં આવે છે.

ટેક્સ લાભ (Tax Benefit):

80C હેઠળ ₹1.5 લાખ સુધીના રોકાણ પર ટેક્સ છૂટ મળે છે.
વ્યાજ પણ પુનઃરોકાણ માનવામાં આવે છે અને 4 વર્ષ સુધી 80C હેઠળ છૂટ પામે છે.

મૂડી સુરક્ષા:

સરકાર સમર્થિત યોજના હોવાથી Principal (મૂડી) સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત છે.

સુપેરે પ્રાપ્ય (Accessibility):

કોઈ પણ પોસ્ટ ઓફિસમાંથી ખરીદી શકાય છે.
હવે NSC ઈલેક્ટ્રોનિક રૂપે પણ ઉપલબ્ધ છે (ઈ-મોડ/Passbook).

🧾 ન્યુનતમ અને મહત્તમ રોકાણ:

ન્યુનતમ રોકાણ: ₹1,000
₹100ના ગુણકમાં વધુ રોકાણ કરી શકાય છે
કોઈ મહત્તમ મર્યાદા નથી

👥 કોણ ખરીદી શકે?

માત્ર ભારતીય નાગરિકો (અવિવાહિત કે સંયુક્ત રૂપે)
HUF અને NRI માટે અનુમતી નથી.

🏦 ચૂકવણી અને પરિપક્વતા:

5 વર્ષ પછી સંપૂર્ણ રકમ વ્યાજ સાથે મળી જાય છે.
વ્યાજ દર સમર્થિત હોવાથી, છેલ્લા દિવસ સુધી વ્યાજ મળે છે.
સમય પહેલાં નિકાસ માત્ર ખાસ પરિસ્થિતિઓમાં જ શક્ય (જેમ કે મૃત્યુ, કોર્ટનો આદેશ વગેરે).

📈 ઉદાહરણ:

જો તમે ₹1,00,000 NSC માં રોકાણ કરો છો અને વ્યાજ દર 7.7% છે, તો 5 વર્ષ પછી તમને આશરે ₹1,44,902 મળશે (કમ્પાઉન્ડ વ્યાજના આધારે).

🔍 NSCના પ્રકારો (Types of NSC)

અત્યારે માત્ર NSC VIII Issue ઉપલબ્ધ છે. અગાઉના NSCના પ્રકારો જેમ કે NSC IX Issue હવે બંધ કરી દેવામાં આવ્યા છે.

📋 NSC ખાતું ખોલાવતી વખતે જરૂરી દસ્તાવેજો:

NSC ખરીદતી વખતે નીચેના દસ્તાવેજોની જરૂર પડે છે:

આધાર કાર્ડ (ID પૂરાવા માટે)
પાન કાર્ડ (PAN card – જરૂરી છે જો રકમ ₹50,000થી વધુ હોય)
પાસપોર્ટ સાઈઝ ફોટોગ્રાફ
પતાનો પુરાવો (વિજળી બિલ, રેશન કાર્ડ વગેરે)
ફોર્મ – NSC ખરીદવા માટે પોસ્ટ ઓફિસમાં નક્કી ફોર્મ ભરવું પડે છે.

🏦 NSC ક્યાંથી ખરીદી શકાય?

પોસ્ટ ઓફિસ: દેશની કોઈ પણ પોસ્ટ ઓફિસમાંથી NSC ખરીદી શકાય છે.
હવે NSC ઈલેક્ટ્રોનિક રૂપે (e-mode) પણ ઉપલબ્ધ છે.
NSC હવે તમારું ડિજિટલ પોસ્ટ ઓફિસ ખાતું સાથે લિંક થાય છે.

🧾 NSCનું ઉદાહરણ (વ્યાજના હિસાબ સાથે)

ચાલો ઉદાહરણ તરીકે ₹10,000નું રોકાણ લઈએ:

વર્ષ	મુદલ + વ્યાજ (7.7% વ્યાજ દર)
1	₹10,770
2	₹11,597
3	₹12,487
4	₹13,444
5	₹14,490

5 વર્ષ પછી ₹10,000 → ₹14,490 (સરેરાશ કમાણી: ₹4,490)

🔐 Nomination સુવિધા:

તમે NSC માટે નામે કરવાનું ફોર્મ (Nomination Form) ભરી શકો છો.
જો કોઈเหตุે માલિકનું અવસાન થાય તો નૉમિનીને રકમ આપવામાં આવે છે.

❌ સમય પહેલાં નિકાસ (Premature Withdrawal):

આવી પરિસ્થિતિમાં NSCથી સમય પહેલાં પૈસા કાઢી શકાય છે:

ખાતેદારનું મૃત્યુ
કોર્ટનો આદેશ
પોસ્ટ ઓફિસ અધિકારીની મંજૂરી (કેટલાય દસ્તાવેજો સાથે)

સામાન્ય રીતે 5 વર્ષ પહેલાં નિકાસ નીતી હોય તો વ્યાજ મળતું નથી.

📉 NSC Vs અન્ય યોજના:

યોજના	મુદત	વ્યાજ દર	ટેક્સ છૂટ	જોખમ
NSC	5 વર્ષ	7.7%	હા (80C)	ખુબ ઓછું
PPF	15 વર્ષ	7.1%	હા (80C)	બહુ જ ઓછું
FD (બેંક)	5 વર્ષ	6.5%-7%	હા (80C – માત્ર 5yr FD)	થોડું વધારે
ELSS મ્યુચ્યુઅલ ફંડ	3 વર્ષ	માર્કેટ આધારિત	હા (80C)	વધુ જોખમ સાથે વધુ રિટર્ન

✅ લાભ (ફાયદા):

ટેક્સ બચત (80C હેઠળ)
રોકાણ સુરક્ષિત (સરકારી યોજના)
નક્કી વ્યાજ દર
કોમ્પાઉન્ડ વ્યાજનો લાભ
સરળતા સાથે ખરીદી

❌ નુક્સાન (અપસાઇડ્સ કરતાં ઓછાં):

વ્યાજ દર PPF કરતા ઓછો હોઈ શકે
લાંબી અવધિ પહેલા નિકાસની છૂટ નથી
વ્યાજ પર ટેક્સ લાગુ પડે છે (TDS નથી, પણ IT રિટર્નમાં દાખલ કરવું પડે)

🧠 NSC વિષે કેટલીક Lesser-known but Useful વાતો:

1. 💡 વ્યાજ દર ટેક્સબલ છે

જ્યારે NSCના વ્યાજ પર TDS (Tax Deducted at Source) કાપવામાં આવતું નથી, ત્યારે પણ એ તમારા ઇન્કમ ટેક્સ રિટર્નમાં “Other Income” તરીકે બતાવવું પડે છે.

પણ ખાસ વાત એ છે કે પહેલા ચાર વર્ષના વ્યાજને ફરીથી NSCમાં પુનઃરોકાણ તરીકે ગણવામાં આવે છે, એટલે તે પણ 80C હેઠળ ટેક્સ છૂટ માટે લાયક હોય છે.

2. 🧮 Compound Interest ફાયદો

વ્યાજ દર પ્રત્યેક વર્ષના અંતે જોડી નાખવામાં આવે છે (Yearly compounding) – એટલે કે તમે વ્યાજ પર પણ વ્યાજ મેળવો છો. આ આપમેળે તમારા રોકાણને ઝડપથી વધારવામાં મદદ કરે છે.

3. 👨‍👩‍👧‍👦 Joint Holding પણ શક્ય છે

NSC તમારું તમે એકલા, કે પછી કોઈ સાથે જોઇન્ટ નામે (Joint A / Joint B) પણ ખરીદી શકો છો.

Joint A: બંને પૈકી કોઈ પણ NSC ભંગ કરી શકે છે
Joint B: માત્ર પ્રથમ નામધારક જ ભંગ કરી શકે છે

4. 🔁 Auto-Renewal બંધ છે

પહેલાં NSC ઓટોમેટિક રિન્યૂ થતી હતી જો તમે કેશ ન કર્યું હોય, પણ હવે એવી કોઈ વ્યવસ્થા નથી.
તમારે તેને maturity પછી જાતે રીન્યૂ કરવી પડે છે.

5. 📱 NSC Online ઉપલબ્ધ છે?

હા, જો તમારું પોસ્ટ ઓફિસ ખાતું CBS (Core Banking Solution) સાથે જોડાયેલું હોય, તો તમે NSC:

ઈલેક્ટ્રોનિક મોડમાં જોઈ શકો છો
India Post Payments Bank (IPPB) અથવા DOP Internet Banking મારફતે પણ શોધી શકો છો

પણ ખરીદ કરવા માટે અત્યાર સુધી ફિઝિકલ રીતે પોસ્ટ ઓફિસ જવું પડે છે (અથવા IPPBએ કોઈ ખાસ કામગીરી આપી હોય તો અલગ વાત છે).

6. 🧾 NSCનું Passbook Format

તમને હવે NSC માટે જુના પેપર સર્ટિફિકેટ મળતું નથી. તે હવે Passbook formatમાં મળે છે જેમ કે:

National Savings Certificate (VIII Issue)
Name: ABC
Account No: XXXXXXX
Amount: ₹50,000
Date of Issue: 10-Apr-2025
Date of Maturity: 10-Apr-2030
Interest Rate: 7.7%

🎯 ક્યારે NSC પસંદ કરવી?

NSC તમારા માટે સારું પસંદગી છે જો તમે…

મિડિયમ-ટર્મ (5 વર્ષ) માટે સુરક્ષિત રોકાણ ઇચ્છો છો
Tax-saving પ્લાન જુઓ છો
ELSS જેવી માર્કેટ સંબંધિત સ્કીમમાંથી દૂર રહેવું હોય
FD કરતાં થોડી વધુ રિટર્ન અને સરકારી ખાતરી ઈચ્છો છો

📝 NSC ખરીદવાની સરળ પ્રોસેસ:

નજીકની પોસ્ટ ઓફિસ જાઓ
NSC ફોર્મ લો અને ભરો
KYC દસ્તાવેજો આપો
રોકાણ રકમ દો (કેશ, ચેક, DD, અથવા પોસ્ટ ઓફિસ ખાતાથી ડેબિટ)
તમારું NSC Passbook મેળવો

🧠 NSCનો વ્યાજ દર – છેલ્લા કેટલાંક વર્ષોનો ઇતિહાસ

સમયગાળો	વ્યાજ દર (વાર્ષિક)
એપ્રિલ 2023 – માર્ચ 2024	7.7%
એપ્રિલ 2022 – માર્ચ 2023	6.8%
એપ્રિલ 2021 – માર્ચ 2022	6.8%
2019 – 2020	7.9%
2018 – 2019	8.0%

તમને જો વારંવાર વ્યાજ વધે તેવી આશા હોય તો NSC કરતા FD અથવા ડેઈનામિક ફંડ વધુ યોગ્ય હોઈ શકે.

💰 કેટલું મળશે? – NSC પર વ્યાજની ગણતરી (₹1000ના આધાર પર)

વર્ષ	મૂડી (Principal)	વ્યાજ	કુલ રકમ (Year-end)
1	₹1,000	₹77	₹1,077
2	₹1,077	₹83	₹1,160
3	₹1,160	₹89	₹1,249
4	₹1,249	₹96	₹1,345
5	₹1,345	₹104	₹1,449

👉 એટલે કે ₹1,000 → ₹1,449 (5 વર્ષ પછી)

👥 NSCના ત્રણ પ્રકારના હોલ્ડિંગ મોડ

પ્રકાર	અર્થ
Single	એક વ્યક્તિના નામે
Joint A	બે વ્યક્તિઓ સાથે, કોઈ પણ કઢાવી શકે
Joint B	બે વ્યક્તિઓ સાથે, માત્ર પહેલો જ કઢાવી શકે

📌 NSC વિરૂદ્ધ લોન

હા, તમે NSC દીઠ લોન લઈ શકો છો.

બેંક કે નોન-બેંકિંગ ફાઇનાન્સ ઈન્સ્ટિટ્યુશન (NBFC) તમને NSCની કૉલેટરલ ઉપર લોન આપે છે.
NSC સર્ટિફિકેટ અથવા ઇ-મોડ પાસબુકનું ઍફિડેવિટ આપવું પડે.

📲 ડિજિટલ યુગમાં NSC

સુવિધા	ઉપલબ્ધતા
Online NSC Purchase	❌ (અત્યારે નથી)
Online View Statement	✅ (IPPB/DOP Portals)
NSC Transfer Online	❌ (ફોર્મ દ્વારા જ)

🛑 NSC ન ખરીદવી જો તમે…

5 વર્ષ પહેલા પૈસા નીકાળવાની શક્યતા હોય
Market-linked return ઈચ્છતા હો
ટૂંકા ગાળાના return માટે શોધો છો
ટેક્સ already બચી ગયો છે (80C limit complete થઈ ગઈ છે)

✅ NSC ખરીદવાની સમયે ત્વરિત ચેકલિસ્ટ:

✔ આધાર કાર્ડ
✔ પાન કાર્ડ
✔ પેસપોર્ટ સાઈઝ ફોટો
✔ ફોર્મ A (Application)
✔ રોકાણની રકમ
✔ નૉમિનેશન ફોર્મ (Form C/D)
✔ પોસ્ટ ઓફિસ ખાતું (CBS હોવું વધુ સારું)