ચોમાસામાં સાવચેતીના પગલાં
ચોમાસું એ રાહત અને સુંદરતા લઈને આવે છે, પરંતુ તેની સાથે કેટલીક સાવચેતીઓ રાખવી પણ ખૂબ જ જરૂરી છે…
સ્વાસ્થ્ય અને સ્વચ્છતા
- પાણીજન્ય રોગોથી બચો: ચોમાસામાં પાણીજન્ય રોગો (જેમ કે ટાઈફોઈડ, કમળો, કોલેરા) થવાનું જોખમ વધી જાય છે. હંમેશા ઉકાળીને અથવા ફિલ્ટર કરેલું પાણી પીવો. ખુલ્લામાં વેચાતા ખોરાક અને પીણાં ટાળો.
- મચ્છરજન્ય રોગોથી સાવચેતી: મચ્છરોનો ઉપદ્રવ વધવાથી ડેન્ગ્યુ, મેલેરિયા, ચિકનગુનિયા જેવા રોગો ફેલાય છે. તમારા ઘરની આસપાસ પાણી જમા ન થવા દો, કારણ કે તે મચ્છરોના પ્રજનન માટે ઉત્તમ સ્થળ છે. રાત્રે મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ કરો અને મચ્છર ભગાવવાની ક્રીમ લગાવો.
- વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા: વરસાદમાં ભીના થયા પછી શરીરને સારી રીતે સૂકવી દો. બહારથી આવ્યા પછી હાથ-પગ સાબુથી ધોવા.
- ભીના કપડાં ન પહેરો: ભીના કપડાં લાંબા સમય સુધી પહેરવાથી ફંગલ ઇન્ફેક્શન થઈ શકે છે.
ઘર અને પર્યાવરણ
- ઇલેક્ટ્રિક ઉપકરણોની સંભાળ: ચોમાસામાં વીજળીના આંચકા (electric shock) લાગવાનું જોખમ વધી જાય છે. ઇલેક્ટ્રિક વાયર ખુલ્લા ન હોય તેની ખાતરી કરો. ભીના હાથે સ્વીચને અડકવાનું ટાળો. જો ઘરમાં પાણી ભરાઈ જાય તો મેઈન સ્વીચ બંધ કરી દો.
- છત અને દીવાલોનું નિરીક્ષણ: ઘરની છત અને દીવાલોમાં તિરાડો હોય તો તેને રિપેર કરાવી લો, જેથી પાણી અંદર ન આવે અને ભીનાશથી નુકસાન ન થાય.
- ગટર વ્યવસ્થા: ઘરની આસપાસની ગટરો ચોખ્ખી રાખો જેથી પાણીનો ભરાવો ન થાય.
- કચરાનો નિકાલ: કચરો યોગ્ય રીતે ફેંકો અને તેને ખુલ્લો ન રાખો, કારણ કે તે રોગ પેદા કરતા જીવાણુઓ માટે આશ્રયસ્થાન બની શકે છે.
મુસાફરી અને પરિવહન
- વાહન ચલાવવામાં સાવચેતી: વરસાદમાં રસ્તાઓ લપસણા થઈ જાય છે. ધીમે ચલાવો અને બ્રેક યોગ્ય રીતે લગાવો. ટાયરની ગ્રીપ સારી છે કે નહીં તે તપાસો.
- પાણી ભરાયેલા વિસ્તારો ટાળો: જો રસ્તા પર પાણી ભરાયેલું હોય તો તેમાં વાહન ચલાવવાનું ટાળો, કારણ કે પાણીની અંદરના ખાડાઓનો અંદાજ આવતો નથી.
- ફરવા જવાનું ટાળો: પહાડી વિસ્તારોમાં ભૂસ્ખલન અને નદીઓમાં પૂર આવવાની શક્યતા હોવાથી બિનજરૂરી મુસાફરી ટાળો.
- પૂરની આગાહી પર ધ્યાન આપો: જો તમે નીચાણવાળા વિસ્તારમાં રહેતા હોવ તો પૂરની આગાહી પર ધ્યાન આપો અને જરૂર પડે તો સુરક્ષિત સ્થળે ખસી જાઓ.
અન્ય સામાન્ય સાવચેતીઓ
- વરસાદી પોશાક: બહાર નીકળતી વખતે રેઈનકોટ, છત્રી અને વોટરપ્રૂફ ફૂટવેર પહેરો.
- ઇમરજન્સી કીટ: ઘરમાં ટોર્ચ, બેટરી, ફર્સ્ટ-એઇડ કીટ, જરૂરી દવાઓ અને સૂકો નાસ્તો જેવી વસ્તુઓની ઇમરજન્સી કીટ તૈયાર રાખો.
- બાળકો અને વૃદ્ધોની સંભાળ: ચોમાસામાં બાળકો અને વૃદ્ધોની ખાસ કાળજી રાખો, કારણ કે તેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઓછી હોય છે.
ખોરાક અને પીણાં સંબંધિત વધારાની કાળજી
- તાજો અને ગરમ ખોરાક ખાઓ: ચોમાસામાં બહારનો કે ખુલ્લો ખોરાક ખાવાનું ટાળો. હંમેશા તાજો અને ગરમ રાંધેલો ખોરાક જ ખાઓ. વાસી ખોરાકથી ફૂડ પોઇઝનિંગ થવાનું જોખમ રહે છે.
- કાચા સલાડ અને ફળો ધોઈને ખાઓ: કાચા શાકભાજી અને ફળોને સારી રીતે ધોઈને જ ઉપયોગમાં લો. ખાસ કરીને પાંદડાવાળા શાકભાજી (જેમ કે પાલક, મેથી) અને સલાડના પાંદડાને બે વાર ધોવા જોઈએ.
- શેરી વિક્રેતાઓથી સાવચેત રહો: વરસાદમાં રોડ સાઇડ પર વેચાતા ભજીયા, સમોસા, પાણીપુરી જેવી વસ્તુઓ ખાવાનું ટાળો, કારણ કે તેમાં વપરાતું પાણી અને સફાઈની ગુણવત્તા પર શંકા હોય શકે છે.
- ડેરી પ્રોડક્ટ્સની તપાસ: દૂધ અને દહીં જેવી ડેરી પ્રોડક્ટ્સનો ઉપયોગ કરતા પહેલા તેની સમાપ્તિ તારીખ અને તાજગી ચકાસી લો. ચોમાસામાં વસ્તુઓ ઝડપથી બગડી શકે છે.
- વિટામિન સી લો: રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા માટે વિટામિન સી (જેમ કે નારંગી, આમળા, લીંબુ) થી ભરપૂર ફળો અને શાકભાજીનો તમારા આહારમાં સમાવેશ કરો.
ઘર અને સુરક્ષા સંબંધિત વધારાની કાળજી
- પાલતુ પ્રાણીઓની સંભાળ: જો તમારી પાસે પાલતુ પ્રાણીઓ હોય તો ચોમાસામાં તેમની ખાસ કાળજી લો. તેમને ભીના થવાથી બચાવો અને તેમના રહેઠાણને સૂકું અને સ્વચ્છ રાખો.
- સાપ અને જીવજંતુઓથી સાવચેત રહો: વરસાદમાં સાપ, વીંછી જેવા જીવજંતુઓ પાણી ભરાવાને કારણે સુરક્ષિત જગ્યા શોધી ઘરમાં પ્રવેશી શકે છે. દરવાજા અને બારીઓ બંધ રાખો અને ઘરની આસપાસ જમા થયેલ કચરો સાફ કરો.
- છત પરના પાણીનો નિકાલ: જો તમારી છત પર પાણી જમા થતું હોય તો તેનો યોગ્ય નિકાલ કરો, કારણ કે તે મચ્છરો માટે પ્રજનન સ્થળ બની શકે છે અને છતને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
- ભૂગર્ભ જળની ગુણવત્તા: જો તમે બોરવેલ કે કુવાના પાણીનો ઉપયોગ કરતા હોવ તો ચોમાસામાં તેની ગુણવત્તા નિયમિતપણે તપાસાવો.
- ડ્રેનેજ સિસ્ટમ: ઘરના આંગણા અને બાલ્કનીમાં ડ્રેનેજ સિસ્ટમ યોગ્ય રીતે કાર્યરત છે તેની ખાતરી કરો, જેથી પાણી ભરાઈ ન જાય.
આઉટડોર પ્રવૃત્તિઓ અને મુસાફરી
- ફોન અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સુરક્ષિત રાખો: વરસાદમાં બહાર નીકળતી વખતે તમારા ફોન અને અન્ય ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણોને વોટરપ્રૂફ કવરમાં રાખો.
- જળ સ્તરો પર નજર રાખો: જો તમે નદી, તળાવ કે દરિયાકિનારાની નજીક રહેતા હોવ તો જળ સ્તર પર સતત નજર રાખો અને સ્થાનિક અધિકારીઓની સૂચનાઓનું પાલન કરો.
- રોડ ટ્રિપ્સ ટાળો: ચોમાસામાં લાંબી રોડ ટ્રિપ્સ કે પહાડી વિસ્તારોમાં જવાનું ટાળો, કારણ કે ભૂસ્ખલન, રસ્તા બંધ થવા કે અકસ્માત થવાની શક્યતા વધી જાય છે.
- નબળા વાયરિંગથી સાવચેત રહો: રસ્તા પર કે ખુલ્લામાં લટકતા વીજળીના વાયરોથી દૂર રહો. જો કોઈ વાયર તૂટેલો દેખાય તો તરત જ વીજળી વિભાગને જાણ કરો….
