અગ્નિશામક (Fire Brigade) કોર્સ વિશે માહિતી આપવી ખૂબ જ ઉપયોગી છે.
🔥 ફાયર બ્રિગેડ કોર્સનું પરિચય (Fire Brigade Course Introduction)
ફાયર બ્રિગેડ કોર્સ એટલે કે અગ્નિશામક તાલીમ કોર્સ, એ વિદ્યાર્થીને આગ અને આપત્તિ દરમિયાન બચાવ કાર્ય કરવાની કૌશલ્ય શીખવાડે છે.
📚 કોર્સના પ્રકારો (Types of Courses)
- ફાયરમેન બેઝિક કોર્સ (Fireman Basic Course)
- ફાયર એન્ડ સેફ્ટી ડિપ્લોમા (Diploma in Fire and Safety)
- અડવાન્સ ફાયરમેન કોર્સ (Advanced Fireman Course)
- ITI ફાયર ટેક્નોલોજી (ITI Fire Technology)
- B.Sc. / PG Diploma in Fire & Safety Engineering
⏱️ સમય (Duration)
- શોર્ટ ટર્મ કોર્સ: 3થી 6 મહિના
- ડિપ્લોમા કોર્સ: 1 થી 2 વર્ષ
- ડિગ્રી કોર્સ: 3 વર્ષ
🏫 પ્રવેશ માટે લાયકાત (Eligibility Criteria)
- ઓછામાં ઓછું ધોરણ 10 પાસ (કેટલાક કોર્સ માટે 12 પાસ)
- વય: સામાન્ય રીતે 18 થી 27 વર્ષ
- સારું શારીરિક આરોગ્ય અને ફિટનેસ જરૂરી
💼 નોકરીના અવસરો (Job Opportunities)
- ફાયર બ્રિગેડ વિભાગ (મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન)
- ઓઈલ કંપનીઓ (ONGC, IOC, BPCL)
- એરપોર્ટ ફાયર સર્વિસ
- ઈન્ડસ્ટ્રીયલ સેફ્ટી ઓફિસર
- ખાનગી સુરક્ષા કંપનીઓ
🏢 કોર્સની સંસ્થાઓ (Institutes Offering the Course in Gujarat)
- Gujarat Institute of Fire Technology (GIFT), ગાંધીનગર
- National Academy of Fire and Safety Engineering
- ITI Institutes offering Fireman Trade
- Private Fire Safety Institutes in Ahmedabad, Surat, Rajkot
💰 ફીસ (Fees)
- શોર્ટ ટર્મ કોર્સ: ₹5,000 થી ₹25,000
- ડિપ્લોમા: ₹30,000 થી ₹1,00,000 (સંસ્થાન અનુસાર ફેરફાર થાય છે)
🔧 કોર્સમાં શીખવવામાં આવતી મુખ્ય બાબતો (What You Learn in the Course)
- અગ્નિનિયંત્રણની પદ્ધતિઓ (Fire Control Techniques)
- આગના પ્રકારો અને તેનું વર્ગીકરણ (Classes of Fire)
- અગ્નિને નિબંધિત કરવાની રીતો (Fire Extinguishing Methods)
- અગ્નિશામક સાધનોના પ્રકારો અને ઉપયોગ (Types of Extinguishers & Equipment)
- સુરક્ષા ઉપાયો (Safety Measures)
- ફાયર સેફ્ટી ડ્રિલ્સ
- ઈમરજન્સી એક્ઝિટ અને ઈવાક્યુએશન પ્લાન
- આગ દરમિયાન લોકોનો બચાવ
- પ્રાયોગિક તાલીમ (Practical Training)
- ફાયર ડ્રિલ, રેસ્ક્યુ ઓપરેશન, લેડર અને રોપ ટેકનિક્સ
- ધુમાડામાં કામ કરવાની તકનિક (Smoke Room Training)
- પાણી પંપ, ફાયર બ્રીગેડ વ્હીકલ અને બ્રિગેડ સંચાર પદ્ધતિ
- આધુનિક સાધનોની ઓળખ અને ઉપયોગ (Modern Equipment Training)
- હાઈડ્રોલિક rescue ટૂલ્સ
- બ્રીધિંગ એપારેટસ
- હીટ ડિટેક્શન અને ફાયર એલાર્મ સિસ્ટમ
📝 પ્રવેશ પ્રક્રિયા (Admission Process)
- ઘણાં કોર્સોમાં સીધી પ્રવેશ પ્રક્રિયા હોય છે (Direct Admission)
- કેટલાક સંસ્થામાં પ્રવેશ માટે લેખિત પરીક્ષા અને ઈન્ટરવ્યુ હોય છે
- બોડી ફિટનેસ અને દૃષ્ટિ (vision) ટેસ્ટ જરૂરી હોઈ શકે છે
📜 પ્રમાણપત્ર અને માન્યતા (Certification & Recognition)
- કોર્સ પૂર્ણ કર્યા પછી Government Recognized Certificate મળે છે
- અનેક કોર્સ DG Shipping, AICTE અથવા State Technical Board દ્વારા માન્ય હોય છે
- કેટલાક કોર્સ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રમાણપત્ર આપે છે (NFPA, IOSH, NEBOSH વગેરે)
🧑🚒 ફાયર સર્વિસમાં કારકિર્દી વિકસાવવી કેવી રીતે? (Career Growth in Fire Service)
| પદવી | વર્ણન |
|---|---|
| Fireman | શરૂઆતનું પદ |
| Leading Fireman | અનુભવી ફાયરમેન |
| Sub-Officer | નાની ટીમના ઇંચાર્જ |
| Station Officer | એક ફાયર સ્ટેશનના વડા |
| Divisional Officer | વિસ્તૃત વિસ્તારમાં નિયંત્રક |
| Chief Fire Officer | સમગ્ર શહેર કે વિભાગના વડા |
🌍 વિદેશમાં પણ તકો (Opportunities Abroad)
- UAE, Saudi Arabia, Qatar જેવી જગાઓમાં ઇન્ડસ્ટ્રીયલ સેફ્ટી અને ફાયર ઓફિસર માટે મોટી માંગ
- દર વર્ષે ઘણા ફાયર સેફ્ટી કામદારો મિડલ ઈસ્ટ ખાતે હાયર થાય છે
📞 મહત્વપૂર્ણ સંપર્ક (Important Contacts)
Gujarat Institute of Fire Technology (GIFT), Gandhinagar
📍 Website: https://gift.gujarat.gov.in
📞 Phone: 079-23257430
National Academy of Fire and Safety Engineering
📍 Website: https://nafsindia.com
🧾 ફાયર કોર્સ બાદ કયા ક્ષેત્રે નોકરી મળે? (Job Sectors After Fire & Safety Course)
ફાયર બ્રિગેડનો અભ્યાસ કર્યા પછી નીચે મુજબના ક્ષેત્રોમાં નોકરીની તક મળે છે:
- સરકારી ફાયર વિભાગો (Municipal Fire Departments)
- સ્થાનિક મ્યુનિસિપલિટીઓ અને નગર પાલિકા વિભાગો
- ગુજરાત ફાયર સર્વિસ (જેમ કે AMC, SMC, RMC, Vadodara Fire Dept.)
- ઔદ્યોગિક ક્ષેત્ર (Industrial Sectors)
- Chemical Plants
- Oil Refineries (ONGC, IOCL, Reliance)
- Thermal Power Plants
- Manufacturing Units
- Shipyards
- વિમાની સેવા અને રેલવે (Airports and Railways)
- Airport Authority of India (AAI)
- Indian Railways Fire Safety Units
- સહકારી અને ખાનગી કંપનીઓ (Private Sector & Co-operatives)
- MNCs with EHS (Environment, Health & Safety) departments
- Builders & Infrastructure Projects
- Hospitals, Malls, Hotels – Fire Safety Supervisors
- વિદેશમાં નોકરી માટે તક (Jobs Abroad)
- Gulf Countries (Dubai, Saudi, Qatar, Oman)
- Offshore oil rigs
- Cruise ships (Fire & Safety Officer)
🪪 ફાયરમેન બનવા માટે ફિઝિકલ અને મેડિકલ લાયકાત (Physical & Medical Standards)
| કસોટી | માપદંડ |
|---|---|
| ઉંચાઈ | ઓછામાં ઓછું 165 સે.મી. (શહેર મુજબ બદલી શકે છે) |
| વજન | ઉંચાઈ પ્રમાણે યોગ્ય |
| દૃષ્ટિ | 6/6 વિઝન – ચશ્માની મંજૂરી ઘણીવાર નહી મળે |
| દોડ | 800 મીટરથી 1600 મીટર દોડ 5થી 8 મિનિટમાં |
| અન્ય | કોઈ પણ રોગ કે ડિફેક્ટ ન હોવો જોઈએ |
📚 ફાયર સેફ્ટીનો અભ્યાસ કેવી રીતે કરો? (How to Study for Fire Safety Professionally)
- ITI Fireman Trade (ધોરણ 10 પછી, 1 વર્ષનો કોર્સ)
- Diploma in Fire & Industrial Safety (ધોરણ 12 પછી, 1-2 વર્ષ)
- B.Sc. in Fire and Safety (ધોરણ 12 પછી, 3 વર્ષ)
- PG Diploma in Fire Engineering (Graduate માટે)
તમે Distance/Online/Part-Time ફોર્મેટમાં પણ Fire Safety course કરી શકો છો – ખાસ કરીને Private Institutes મારફતે.
📘 સંદર્ભ માટે ઉપયોગી પુસ્તકો (Recommended Books)
- “Fire Service Training Manual” – Government Publication
- “Industrial Safety & Fire Management” – R.K. Jain
- “Fundamentals of Fire Protection” – NFPA-based books
- Gujarati Medium Notes & MCQs – Available in ITI/Fire Institute libraries
🧑🏫 ટ્રેનીંગ દરમિયાન આપતી સુવિધાઓ (Facilities During Training)
- Practical Fire Drills
- Hostel Facility (some institutes)
- Uniforms and Safety Gear
- Job Placement Assistance (Private institutes)
- First Aid & Emergency Response modules
