“જમીન માપણી” વિશે વિગતવાર માહિતી છે.
જમીન માપણી શું છે ?
જમીન માપણી એ જમીનની ચોકસાઈપૂર્વક (નકશો) અને માપ કાઢવાનો પ્રક્રિયા છે. તેને “સરવે” અથવા “માપણી” પણ કહેવામાં આવે છે. જમીનની મર્યાદા, ક્ષેત્રફળ, આકાર અને માલિકી સ્પષ્ટ કરવા માટે માપણી જરૂરી છે..
જમીન માપણીનો હેતુ : –
✅ જમીનની બાઉન્ડરી (સીમા) નિશ્ચિત કરવા
✅ જમીનના વિસ્તાર (એકર, હેક્ટર, ચોરસ મીટર) ચકાસવા
✅ જમીનના નવા નકશા બનાવવા
✅ મિલકતના દાવા અને વિવાદો ટાળવા
✅ જમીન વેચાણ, ખરીદી કે વારસામાં સાબિતી માટે
માપણી કરતી વખતે લેવાતા સાધનો : –
🔸 ચેઈન અને ટેપ
🔸 લેવલિંગ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ
🔸 GPS સાધનો (આધુનિક માપણીમાં)
🔸 ટેકનિકલ સાધન
ગુજરાતમાં જમીન માપણી વિશેના કાયદા અને પ્રક્રિયા :-
- ગુજરાતમાં જમીન માપણી માટે રાજય વિભાગ જવાબદાર છે.
- ગ્રામપંચાયતના જમીનના નકશા અને રેકોર્ડ (૭/૧૨ ઉતારા, ફેરફાર નોંધ) માપણી બાદ સુધારવામાં આવે છે.
- માપણી અરજી માટે તાલુકા માપણીકર્તા (Surveyor) અથવા મામલતદાર કચેરીમાં અરજી કરવી પડે છે.
માપણી માટે જરૂરી દસ્તાવેજો : –
📄 જમીનનો ૭/૧૨ ઉતારો
📄 જમીનનો ફેરફાર નોંધ / હક્ક પત્રક
📄 જાતિનો પુરાવો (માલિકનો આધાર કાર્ડ)
📄 અરજી પત્રક
જમીન માપણીમાં અપાતા એકમો :-
- 1 એકર = 4046.86 ચોરસ મીટર
- 1 હેક્ટર = 10000 ચોરસ મીટર = 2.47 એકર
- ગુજરાતના ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં વિઘા, વીસા, ગુંઠા જેવી પ્રચલિત એકમોનો ઉપયોગ થતો હતો.
માપણી પછી મળતો દસ્તાવેજ :-
- મેસરમેન્ટ નોટિસ અને નકશો
- ફક્ત આ અધિકૃત દસ્તાવેજ આધારે જમીનના સાચા માપણીકૃત વિસ્તારનો પુરાવો મળે છે.
અરજી માટે ઓનલાઇન સુવિધા :-
→ https://revenuedepartment.gujarat.gov.in/
અથવા, e-Dhara કે iORA પોર્ટલ પરથી પણ અરજી કરી શકાય છે.
🌿 જમીન માપણીનો પ્રકાર
1️⃣ પ્રાથમિક માપણી (Original Survey)
- જ્યારે પ્રથમ વખત જમીનનો નકશો અને મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવે છે.
- બંદોબસ્ત દરમિયાન થાય છે.
2️⃣ ફેરી માપણી (Re-Survey)
- જૂની માપણીને સુધારવા અથવા પુનઃચકાસવા માટે થાય છે.
- જમીનમાં થયેલા ફેરફારો (મલકી દાવા, કબ્જો બદલાવ) દીઠ થાય છે.
3️⃣ ખાસ માપણી (Special Survey)
- જમીનના વિવાદ, દાવા અથવા કોર્ટના આદેશ મુજબ થાય છે.
📑 જમીન માપણી પ્રક્રિયા
👉 અરજી કરવાની રીત
1️⃣ મામલતદાર કચેરી અથવા તાલુકા સરવે કચેરીમાં જઈને અરજી કરવી.
2️⃣ જરૂરી દસ્તાવેજો જમા કરાવવા.
3️⃣ અરજી ફી ચૂકવવી (સરકારી દર પ્રમાણે).
4️⃣ સરવે અધિકારી તહેવાર અથવા જાહેરાત દ્વારા જમીન પર નિરીક્ષણ માટે તારીખ આપે છે.
5️⃣ જમીન માલિકે અને પડોશી જમીનધારકોએ હાજર રહેવું જરૂરી છે.
6️⃣ માપણી પછી નકશો તૈયાર થાય છે.
💰 માપણી ફી (સરેરાશ) :-
- જમીનની પ્રકાર, વિસ્તાર અને માપણીના કારણ મુજબ જુદી જુદી હોય છે.
- સામાન્ય રીતે, રૂ. 500 થી શરૂ થાય છે અને વધુ વિસ્તાર માટે વધે છે.
- ખાસ અથવા કોર્ટના આદેશ પર થતી માપણીમાં વધારે ખર્ચ થાય છે.
📄 માપણી પછી મળતા દસ્તાવેજો :-
1️⃣ માપણી નકશો – જમીનની ચોક્કસ સીમા દર્શાવે છે.
2️⃣ મેસરમેન્ટ નોટિસ – કે જેમાં બહાર આવ્યું વિસ્તાર, માપ અને સરહદનું વર્ણન હોય છે.
3️⃣ પંચનામું – જમીનના હાલના કબ્જાના અને સીમાઓનો લેખિત રિપોર્ટ.
⚖️ જમીન માપણી સાથે સંબંધિત કાયદાકીય બાબતો :-
- જમીનના વિવાદો દૂર કરવા માટે માપણીનો દસ્તાવેજ ન્યાયલયમાં માન્ય પુરાવા છે.
- જમીનના વિભાજન, વારસાના મુદ્દા, વેચાણ કે ટ્રાન્સફર દરમિયાન માપણીનો આધાર લેવો જોઈએ.
🧭 માપણી દરમિયાન ખાસ ધ્યાનમાં લેવા જેવી બાબતો
✅ જમીનની બધી બાજુઓના પાડોશીઓ હાજર રહેવું જોઈએ.
✅ સરહદના ચિહ્નો (બાઉન્ડરી પિલર) સાચા મુકવામાં આવે.
✅ તમામ દસ્તાવેજો પૂરાવા સાથે રાખવા.
✅ જુના નકશા અથવા રેકોર્ડ સાથે નવી માપણી તપાસવી.
💻 ઓનલાઇન માહિતી / ચકાસણી
- iORA પોર્ટલ (https://iora.gujarat.gov.in) → માપણીની અરજી, સ્થિતિ ચકાસણી.
- e-Dhara (https://anyror.gujarat.gov.in) → જમીનનો 7/12 ઉતારો, નકશો.
