ખેતીલાયક જમીનના દસ્તાવેજો તૈયાર કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવા જેવી મહત્વપૂર્ણ બાબતો નીચે મુજબ છે….
ખેતીલાયક જમીનના દસ્તાવેજો તૈયાર કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાજેવી બાબતો : –
1. મૂળ માલિકીના દસ્તાવેજો (Ownership Documents) :–
- 7/12 ઉતારા (સાત બાર ઉતારો)
- 8A ફોર્મ
- વારસાઈના દસ્તાવેજો
- હક્કપત્રક (હક્કની નોધ)
2. જમીનના નંબર અને સ્થળની વિગત :–
- સર્વે નંબર અથવા બ્લોક નંબર
- ગામનું નામ, તાલુકો, જીલ્લો
- જમીનનું વિસ્તરણ (હેક્ટર/ગુંઠા/વિઘા મુજબ)
3. જમીનનો પ્રકાર (Land Type) :–
- ખેતીલાયક / પંડિત / ઘાસકાંડ / પાદર
- ડબ્બા ધરતી કે સિંચાઈયોગ્ય ધરતી
4. માળકી હક અને વારસાઈ :–
- વારસાઈ મુજબ હક્કની નોંધ ફરજિયાત છે
- કોઈ વિવાદ હોય તો તેનો ઉલ્લેખ
5. ગઈકાલની ખરીદી-વેચાણની માહિતી :–
- વેચાણ દસ્તાવેજ (Registry)
- કોણે કોને જમીન વેચી? તારીખે?
6. જમીન પર કોઈ હક / ઉછેર / બાંધકામ છે કે કેમ? :–
- સરકાર કે બેંક દ્વારા બાંધકામ / લોનની નોંધ
- જમીન પર કોઇ ભાડૂત છે?
7. માફીનામું કે દાવા ન હોવાનો પત્ર :–
- જો જમીન વિવાદરહિત છે તો нотариકલ પુષ્ટિ સાથેનો પત્ર
8. તાલાટી / ગામના અધિકારી પાસેથી પ્રમાણપત્ર:
- ગ્રામ પંચાયત અથવા તાલુકા ઓફિસેથી સત્તાવાર નોધપત્ર
9. જમીન માપણી (Land Measurement) :-
- તાજેતરની જમીન માપણી (માપણી નકશો)
- કોઈ પણ બાઉન્ડરી વિવાદથી બચવા માટે મહત્વપૂર્ણ
10. જમીનના ઉપયોગનો હેતુ :–
- ખેતી માટે છે, કે નોન-એગ્રીકલ્ચરલ (NA) માટે બદલી કરવી છે?
11. જમીનની કચેરી રેકોર્ડની તપાસ :–
- e-Dhara આધારિત હક્કપત્રક, ધખલા પત્રક, વિસ્તારપત્રક વગેરે ડિજિટલ રીતે તપાસવા.
- ભૂલભ્રમ નિવારવા માટે દરેક દસ્તાવેજની નકલ સરકારી કચેરીમાંથી મેળવવી.
12. NA રૂપાંતર અંગે વિગત (Non-Agricultural Conversion) :–
- જો જમીનનો ઉપયોગ ખેતી સિવાયના હેતુ માટે થતો હોય તો તેની NA મંજૂરી ફરજિયાત છે.
- જિલ્લા કલેક્ટર કચેરીમાંથી મંજૂરી લેવી પડે.
13. જમીન પર લોન કે હાઇપોથેકેશન છે કે કેમ?
- જમીન પર કોઈ બેંક લોન કે ગીરવી હોય તો તેનો ઉલ્લેખ દસ્તાવેજમાં હોવો જોઈએ.
- રેકોર્ડમાં ‘ચાર્જ’ નોંધાય છે કે નહીં તે ચકાસવું.
14. જમીનની આવક અને વેરાની વિગતો :–
- જમીન ઉપર ભરવામાં આવતા જમીન વેરા, પાણી વેરા, નર્મદા કે કાળી પાણીનું બાકી છે કે કેમ?
- જમીનના 10 વર્ષના વેરા ચુકવવાના રેકોર્ડ.
15. વિવાદ, કેસ અથવા કોર્ટનાં ઓર્ડર છે કે કેમ?:
- જમીન ઉપર સ્થગિતી આદેશ (Stay Order), કોર્ટ કેસ અથવા વિવાદ ચાલુ હોય તો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ ફરજિયાત.
- એવું ન કરવાથી ખરીદદારને મુશ્કેલી પડે.
16. જમીનના નકશા અને લિમિટ ચિહ્નો :–
- જમીનના ચોક્કસ મર્યાદા દર્શાવતા સરવે નકશા (Cadastral Map / Tipan) ચકાસવા.
- જમીનના ખૂણાં, બાજુમાં કઈ મિલકત છે, તે દર્શાવવું.
17. પાણીની સુવિધા અને સિંચાઈના સ્ત્રોત :–
- જમીન પર કૂવા, બોરવેલ, નહેર કે અન્ય સિંચાઈ સ્ત્રોત છે કે નહીં તેની નોંધ.
- પાણીના હક (Water Rights) જો કોઈ હોય તો દસ્તાવેજીકરણ જરૂરી.
18. વન્યપ્રદેશ/અરવલીના દાવા :–
- શું જમીન ફોરેસ્ટ લેન્ડ (વન્ય જમીન) હેઠળ આવે છે? તે સ્પષ્ટ હોવું જોઈએ.
- આવી જમીન ખરીદીમાં સરકારની મંજૂરી જરૂરી પડે છે.
19. એફિડેવિટ અને ખાતા ખાતી નોંધ :–
- કોઈ વિવાદ ન હોવાનો એફિડેવિટ નોટરી પાસેથી બનાવવો.
- જો જમીન ભાગે વહેંચવી હોય તો ખાતીની નોંધ અને નકશો જરૂરી.
20. નવા સુધારેલા જમીન કાયદાઓનું પાલન :–
- જમીન સીલિંગ કાયદો, ટેનન્ટ રાઈટ્સ, જમીન હસ્તાંતરણ નિયંત્રણ અધિનિયમ વગેરેનું પાલન થવું જોઈએ.
ખાસ સલાહ:
📝 દરેક દસ્તાવેજ હંમેશાં સ્કેન કરીને ડિજિટલ કોપી તૈયાર રાખો.
🔍 ખેતીલાયક જમીન ખરીદી કરતા પહેલા સ્થાનિક વકીલ અને જમીનકચેરી અધિકારીની સહાય લો.
